İslam Sanatında Geometrik Süsleme

Yıldız Demiriz

Mimarlık ürünü üzerinde ve her türden kullanım eşyası üzerinde süslemeye yönelik olarak yapılan çalışmaların tümü, bezeme olarak adlandırılır. İslam kültürünün egemen olduğu çevrelerde yoğun bir bezeme programı ile karşılaşılır. Bezeme ustasının tasarladığı süsleme, dar alanlardan geniş alanlara uygulama görebilecek, çoğaltılabilir modüller içerir. Özellikle geometrik bezeme için söz konusu olan bu durum, uygulama malzemesinin niteliğine gore değişebilir. Ahşap, tuğla, taş vb. Malzeme ile üretilmiş mimari öğeler üzerinde tekrarlanabilen tasarım şemaları ile farklı coğrafi bölgelerde ve zamanlarda ortak bir süsleme zevkinin oluştuğu gözlenmektedir.

Uygun açılarda tekrar eden kırık çizgilerle oluşturulan yıldız ve çokgenler tüm yüzey bezemelerinde uygulanmıştır. Formların tekrarı, İslam bezemesinin karakteristik özelliği olarak görülen sonsuz devam etme anlayışını ortaya koymaktadır. Eşkenar üçgenlerle oluşturulan altıgenler, altıgenlerle oluşturulan yıldızlarla sonsuza kadar devam eden motifler, İslam mimarisinde karşılaşılan geniş yüzeylerin bezemesi için en uygun süsleme türünü oluşturmuştur.

Prof.Dr.Yıldız Demiriz’in "İslam Sanatında Geometrik Süsleme” kitabı, İslam dünyasında bezemede kullanılmış ve halen kullanılmakta olan geometrik motiflerin saptanıp, yapı veya eser örnekleri ile birlikte gösterildiği ilk katalog çalışmalarındandır.

Kitapta; dönem, malzeme ve teknik ile ilgili bir sınırlandırılmaya gidilmeden, motiflerin tanıtılması ve gruplandırılması esas alınmıştır.

İslam Sanatı araştırmaları için bir başvuru kaynağı niteliğindeki çalışma, yeni baskısı için tekrar gözden geçirilmiş ve gerekli olduğu düşünülen birkaç ekleme yapılmıştır.